اسید سولفوریک چیست؟

اسید سولفوریک چیست (H₂SO₄): خواص، کاربردها، بازار جهانی و نکات ایمنی

1. مقدمه

اسید سولفوریک (H₂SO₄) یکی از پرمصرف‌ترین و مهم‌ترین مواد شیمیایی صنعتی در جهان است. این ماده که به «سلطان مواد شیمیایی» شهرت دارد، نقشی کلیدی در صنایع مختلف مانند تولید کودهای شیمیایی، پالایش نفت، استخراج فلزات و ساخت مواد شیمیایی پایه ایفا می‌کند. قدرت اسیدی و واکنش‌پذیری بالای آن باعث شده ستون فقرات بسیاری از صنایع مدرن باشد.


2. خواص شیمیایی و فیزیکی اسید سولفوریک

اسید سولفوریک (H₂SO₄) یکی از قوی‌ترین اسیدهای معدنی است و به دلیل ساختار شیمیایی خاص خود ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی دارد که آن را از بسیاری از اسیدهای دیگر متمایز می‌کند. این ماده به شکل مایعی روغنی، شفاف و بی‌رنگ تا کمی زرد دیده می‌شود و بدون بو است.

 مشخصات فیزیکی اصلی

  • فرمول مولکولی: H₂SO₄

  • جرم مولی: 98.08 g/mol

  • چگالی: حدود 1.84 g/cm³ در دمای 25 درجه سانتی‌گراد

  • نقطه ذوب: حدود 10 درجه سانتی‌گراد

  • نقطه جوش: حدود 337 درجه سانتی‌گراد

  • ویسکوزیته: بالا (به همین دلیل به‌صورت روغنی به نظر می‌رسد)

اسید سولفوریک


 ویژگی‌های شیمیایی مهم

  1. قدرت اسیدی بسیار بالا

    • یکی از قوی‌ترین اسیدهای پروتونی شناخته شده است.

    • در محلول آبی تقریباً به‌طور کامل به یون‌های H⁺ و HSO₄⁻ تفکیک می‌شود.

  2. خاصیت آب‌گیری (Dehydrating Agent)

    • اسید سولفوریک تمایل زیادی به جذب آب دارد.

    • می‌تواند از مواد آلی مثل قند، آب را خارج کند و کربن باقی بگذارد (مثال: واکنش با شکر و تولید کربن سیاه).

  3. واکنش‌پذیری با آب

    • رقیق‌سازی این اسید با آب بسیار گرمازا (Exothermic) است.

    • همیشه باید اسید به آرامی به آب اضافه شود، نه برعکس، تا از پاشش و انفجار جلوگیری شود.

  4. خاصیت اکسیدکنندگی

    • در غلظت‌های بالا می‌تواند به‌عنوان یک اکسیدکننده قوی عمل کند.

    • قابلیت حل کردن فلزاتی مثل مس و جیوه را دارد که معمولاً در برابر اسیدهای معمولی مقاوم‌اند.

  5. تشکیل یون‌های مختلف

    • در غلظت‌های متفاوت می‌تواند گونه‌های یونی مختلفی مانند HSO₄⁻ و SO₄²⁻ ایجاد کند که در واکنش‌های شیمیایی نقش اساسی دارند.


 تأثیر غلظت بر خواص

  • غلظت پایین (زیر 30٪): بیشتر به‌عنوان یک اسید قوی عمل می‌کند.

  • غلظت متوسط (30–70٪): هم خاصیت اسیدی و هم خاصیت اکسیدکنندگی دارد.

  • غلظت بالا (بیش از 90٪): بسیار خطرناک، با خاصیت آب‌گیری و اکسیدکنندگی شدید.


 اهمیت صنعتی خواص

این ویژگی‌ها باعث شده اسید سولفوریک در صنایع مختلف جایگاه ویژه‌ای داشته باشد:

  • قدرت اسیدی بالا → استفاده در تولید کود و مواد شیمیایی.

  • خاصیت آب‌گیری → در خشک‌کردن گازها و مایعات.

  • خاصیت اکسیدکنندگی → در متالورژی و تولید مواد خاص.


3. کاربردهای صنعتی اسید سولفوریک

اسید سولفوریک به‌عنوان پرمصرف‌ترین اسید معدنی جهان، تقریباً در تمام شاخه‌های صنایع شیمیایی و معدنی نقشی اساسی ایفا می‌کند. این اسید نه‌تنها ماده‌ای پایه برای تولید بسیاری از محصولات است، بلکه به‌عنوان شاخصی مهم برای سنجش توسعه صنعتی یک کشور نیز شناخته می‌شود. در ادامه مهم‌ترین کاربردهای آن را بررسی می‌کنیم:


 1. تولید کودهای شیمیایی (Fertilizers)

  • حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد مصرف جهانی اسید سولفوریک در این صنعت است.

  • عمدتاً برای تولید اسید فسفریک به‌کار می‌رود که ماده اولیه کودهای فسفاته مانند DAP (دی‌آمونیوم فسفات) و MAP (مونوآمونیوم فسفات) است.

  • افزایش جمعیت و نیاز به امنیت غذایی، تقاضای جهانی برای این کودها را دائماً بالا نگه می‌دارد.


 2. صنایع نفت و پالایشگاه‌ها (Petroleum Refining)

  • در فرآیند آلکیلاسیون برای تولید بنزین با عدد اکتان بالا استفاده می‌شود.

  • به حذف ناخالصی‌ها مثل نیتروژن و گوگرد از فرآورده‌های نفتی کمک می‌کند.

  • در تصفیه روغن‌های صنعتی و روانکارها کاربرد دارد.


 3. متالورژی و استخراج فلزات (Metallurgy & Mining)

  • به‌عنوان عامل لیچینگ (Leaching Agent) در استخراج فلزاتی مثل:

    • مس (Cu) → فرآیند استخراج مس از سنگ معدن سولفیدی

    • نیکل (Ni) و روی (Zn)

    • اورانیوم (U) در صنایع هسته‌ای

  • همچنین در تولید فولاد برای اسیدشویی (Pickling) جهت زدودن اکسیدها و زنگ از سطح فلز قبل از عملیات پوشش‌دهی (مانند گالوانیزه‌کردن).


 4. صنایع شیمیایی پایه (Chemical Manufacturing)

  • تولید اسیدهای مهم دیگر مثل:

    • اسید نیتریک (HNO₃)

    • اسید هیدروکلریک (HCl)

  • تولید مواد منفجره (مانند TNT) و رنگ‌ها.

  • تولید شوینده‌های سنتزی، سورفکتانت‌ها و مواد پاک‌کننده صنعتی.

  • در سنتز داروها و مواد آلی خاص به‌عنوان کاتالیزور یا ماده کمکی.


 5. باتری‌های سرب-اسید (Lead-acid Batteries)

  • به‌عنوان الکترولیت اصلی در باتری‌های خودرو و UPS استفاده می‌شود.

  • این باتری‌ها همچنان یکی از ارزان‌ترین و پرکاربردترین منابع ذخیره انرژی در دنیا هستند.


 6. صنایع شیشه، کاغذ و نساجی

  • در شیشه‌سازی به‌عنوان عامل شستشو و تنظیم‌کننده pH.

  • در صنعت کاغذ برای سفید کردن خمیر و حذف لیگنین.

  • در نساجی برای فرآوری و رنگرزی الیاف مصنوعی (مثل ویسکوز و نایلون).


 7. کاربردهای خاص و نوین

  • صنایع نیمه‌هادی و الکترونیک: برای تمیزکاری و اچینگ (Etching) سطح ویفرهای سیلیکونی.

  • تصفیه آب: به‌عنوان تنظیم‌کننده pH در برخی فرآیندها.

  • صنایع دفاعی: تولید مواد منفجره و پیشرانه‌ها.

  • صنایع غذایی: در مقیاس محدود به‌عنوان ماده کمکی فرایندی (processing aid).


📊 جمع‌بندی:
اسید سولفوریک تقریباً در تمام حوزه‌های صنعتی حضور دارد؛ از کشاورزی و انرژی گرفته تا الکترونیک و صنایع دفاعی. همین گستردگی کاربردهاست که آن را به پایه‌ای‌ترین ماده شیمیایی جهان تبدیل کرده است.


4. بازار جهانی اسید سولفوریک

  • حجم تولید: بیش از ۲۵۰ میلیون تن در سال در جهان.

  • تولیدکنندگان اصلی: چین، ایالات متحده آمریکا، هند، روسیه و مراکش.

  • روند قیمت: وابسته به عرضه گوگرد، تقاضای صنعت کود و قیمت انرژی.

  • چشم‌انداز 2030: افزایش تقاضا به دلیل رشد کشاورزی، انرژی‌های نو و توسعه زیرساخت‌ها.


5. ایمنی و نحوه کار با اسید سولفوریک

اسید سولفوریک بسیار خورنده و خطرناک است.
نکات ایمنی مهم:

  • همیشه اسید را به آب اضافه کنید، نه آب به اسید.

  • استفاده از دستکش، عینک و لباس مقاوم در برابر مواد شیمیایی ضروری است.

  • نگهداری در ظروف مقاوم به خوردگی با تهویه مناسب.

  • در صورت تماس با پوست: سریعاً با آب فراوان شستشو داده و به پزشک مراجعه شود.


6. ملاحظات زیست‌محیطی

  • بخارات و مه اسید سولفوریک برای سلامت انسان و محیط‌زیست مضر است.

  • صنایع ملزم به رعایت استانداردهای زیست‌محیطی در کنترل آلاینده‌ها هستند.

  • مدیریت پسماند و خنثی‌سازی (با آهک یا سود سوزآور) ضروری است.


7. جمع‌بندی

اسید سولفوریک یکی از مهم‌ترین مواد پایه صنایع شیمیایی است که در کشاورزی، انرژی و متالورژی نقشی حیاتی دارد. پیش‌بینی می‌شود با رشد تقاضای جهانی برای کودهای شیمیایی و فناوری‌های نوین، بازار این ماده تا سال‌های آینده همچنان پررونق باقی بماند.


✅ اگر به دنبال خرید اسید سولفوریک باکیفیت هستید، می‌توانید سفارش خود را از طریق فروشگاه مواد شیمیایی سان‌کِمیک ثبت کنید.

منابع ایمنی و ویژگی‌های شیمیایی اسید سولفوریک

  • OSHA Hazard Information Sheet — تأکید بر این‌که اسید سولفوریک خود قابل اشتعال نیست اما اکسیدکننده قوی است. نکات مهم در مورد محلول‌سازی ایمن و ریختن اسید به آب آورده شده است. cloudsds.com

  • CCOHS – Emergency Overview — ارائه توضیحات درباره خطرات سلامتی، واکنش‌پذیری بالا و ویژگی‌های فیزیکی (مایع شفاف، خورنده، غیرقابل اشتعال). همچنین اشاره به سرطان‌زا بودن مه‌های این اسید شده است. CCOHS

  • Veolia – Industrial Information Sheet — معرفی اسید سولفوریک با نام‌های دیگر (مانند Oil of Vitriol)، کاربردهای متنوع صنعتی، روش تولید (Contact Process و تبدیل اسید مصرف‌شده) و توصیه‌های ایمنی شامل PPE و مدیریت نشتی‌ها. Veolia North America

  • DCCE Environmental Fact Sheet — جزییات آسیب‌های تماس پوستی و تنفسی، از جمله سوختگی شدید، آسیب دائمی به بافت‌های تنفسی و بینایی، و اهمیت استفاده از تهویه مناسب. DCCEEW


منابع بازار جهانی اسید سولفوریک و تولید

  • Essential Chemical Industry — آمار تولید جهانی (حدود 231 میلیون تن در سال‌های 2011–2012) و تولیدکنندگان عمده از جمله چین، آمریکا، هند و روسیه. همچنین توضیح فرآیند تولید در چند مرحله آمده است. essentialchemicalindustry.org

  • ChemAnalyst (2024) — بازار جهانی اسید سولفوریک در 2024 حدود 261 میلیون تن بوده و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2035 به 382 میلیون تن برسد (CAGR حدود 3.5٪). همچنین کاربرد گسترده آن در کودهای فسفاته و صنایع مختلف ذکر شده است. ChemAnalyst

  • Emergen Research (2022–2032) — ارزش بازار جهانی این اسید در سال 2022 برابر USD 13.52 میلیارد بوده و انتظار می‌رود تا سال 2032 با نرخ رشد سالیانه 11.9٪ به حدود USD 41.11 میلیارد برسد. Emergen Research

  • Grand View Research — ارزش بازار جهانی در 2022 حدود USD 13.39 میلیارد و پیش‌بینی رشد تا 2030 به USD 17.94 میلیارد (CAGR حدود 3.7٪) با رشد قوی در منطقه آسیا-اقیانوسیه. Grand View Research

  • Maximize Market Research — ارزش بازار در 2022 حدود USD 16.46 میلیارد و پیش‌بینی رشد تا 2029 با CAGR حدود 11.7٪. صادرات به صنایع کود، مواد خودرو و شیمیایی ذکر شده است. MAXIMIZE MARKET RESEARCH

  • Mordor Intelligence (2025–2030) — حجم بازار در 2025 حدود 332.44 هزار تن و پیش‌بینی رشد تا 2030 به 402.08 هزار تن، با نرخ رشد سالانه 3.85٪ و تقاضای قوی از تولیدکنندگان کود فسفاته در چین، هند و مراکش. Mordor Intelligence


جدول خلاصه منابع

شماره موضوع توضیح مختصر
1 ویژگی‌ها و ایمنی OSHA: ویژگی‌های اکسیدکنندگی و هشدارهای ایمنی CAMEO Chemicals+6NJ.gov+6CCOHS+6
2 ایمنی و سرطان‌زایی CCOHS: خطرات تماس و سرطان‌زایی مه‌های اسید CCOHS
3 کاربرد و تولید صنعتی Veolia: کاربردها، روش‌های تولید، PPE Veolia North America
4 تأثیر بر سلامت DCCE: آسیب‌های تنفسی و پوستی DCCEEW
5 تولید جهانی Essential Chem: آمار تولید جهانی و کشورهای پیشرو essentialchemicalindustry.org
6 حجم بازار – تن ChemAnalyst: از 261 به 382 میلیون تن ChemAnalyst
7 حجم بازار – ارزش Emergen Research: درآمد بازار تا 41.11 میلیارد دلار Emergen Research
8 حجم بازار – ارزش Grand View: از 13.39 به 17.94 میلیارد دلار Grand View Research
9 حجم بازار – ارزش Maximize Market: پیش‌بینی رشد تا 35.72 میلیارد دلار MAXIMIZE MARKET RESEARCH
10 حجم بازار – تن Mordor: از 332.44 به 402.08 هزار تن Mordor Intelligence

 

اسید نیتریک و کاربردهای صنعتی آن



این مطلب آموزشی است و جایگزین دستورالعمل‌های ایمنی و قوانین حمل مواد خطرناک نیست. کار با اسید نیتریک فقط باید توسط افراد آموزش‌دیده و در محیط کنترل‌شده انجام شود.

برای مشاهده مشخصات و خرید، صفحه فروش اسید نیتریک را ببینید.

مقدمه

اسید نیتریک (Nitric Acid) با فرمول شیمیایی HNO₃ از پرمصرف‌ترین اسیدهای معدنی در جهان است. این اسید قوی، شفاف تا زرد کم‌رنگ، بسیار خورنده و اکسیدکننده‌ای قوی است که در صنایع مختلف از تولید کودهای شیمیایی گرفته تا فرآوری فلزات، صنایع دارویی و کاربردهای آزمایشگاهی نقش کلیدی دارد. برآوردها نشان می‌دهد بخش عمدهٔ مصرف جهانی اسید نیتریک در تولید نیترات آمونیوم و سایر کودهای نیتروژنی است؛ با این حال، متالورژی، پرداخت سطح، سنتزهای آلی و برخی کاربردهای تخصصی نیز سهم قابل‌توجهی دارند.

تأمین صنعتی: مشخصات فنی، COA و استعلام قیمت را اینجا ببینید.

مشاهده و خرید اسید نیتریک

خواص شیمیایی و فیزیکی اسید نیتریک

ویژگی توضیحات
فرمول شیمیایی HNO₃
جرم مولی ≈ 63 g/mol
ظاهر مایع بی‌رنگ تا زرد کم‌رنگ (به‌علت تجزیه به NO₂)
حلالیت کاملاً محلول در آب
ویژگی کلیدی خورندهٔ شدید، اکسیدکنندهٔ قوی، واکنش‌پذیری بالا

واکنش‌پذیری

  • با فلزات: تشکیل نیترات‌های فلزی، آزادسازی گازهای نیتروژن اکسید.
  • با بازها: تولید نمک‌های نیترات؛ گرمازا.
  • با ترکیبات آلی: مستعد واکنش‌های نیتراسیون—تنها در محیط‌های صنعتی مجاز.

هشدار: این مقاله هیچ فرمول، نسبت یا دستور عملیاتی ارائه نمی‌کند و برای استفاده عملی باید صرفاً به استانداردها و برگه‌های ایمنی رسمی مراجعه شود.

گریدها و کیفیت: صنعتی، آزمایشگاهی و فومینگ

اسید نیتریک در گریدهای مختلفی عرضه می‌شود؛ از گرید صنعتی برای مصارف عمومی تا گرید آزمایشگاهی/تحلیلی (AR/ACS) برای کارهای پژوهشی. گونه‌های فومینگ (بی‌دود/سرخ‌دود) به علت محتوای بالاتر NO₂، ویژگی‌ها و ریسک‌های ایمنی متفاوتی دارند و صرفاً در صنایع تخصصی به‌کار می‌روند. در زمان خرید، به گواهی آنالیز (COA) شامل خلوص، فلزات سنگین، رنگ، پایداری و سازگاری بسته‌بندی توجه کنید.

کاربردهای اسید نیتریک در صنایع مختلف

۱) کشاورزی و تولید کودهای نیتروژنی

بیشترین سهم مصرف اسید نیتریک مربوط به تولید کودهای نیتروژنی به‌ویژه نیترات آمونیوم است. نقش آن در امنیت غذایی و بهره‌وری محصول، این زنجیره را برای اقتصاد کشورها حیاتی می‌کند.

۲) متالورژی و پرداخت سطح

  • شستشو و پولیش فلزات (pickling) و برداشت آلودگی‌های سطحی.
  • آماده‌سازی سطح قبل از آبکاری یا پوشش‌دهی.
  • نقش کمکی در برخی فرایندهای استخراج/تصفیهٔ فلزات خاص.

۳) صنایع شیمیایی و دارویی

در سنتزهای آلی و غیرآلی به‌عنوان اکسیدکننده و عامل واکنش‌زا به‌کار می‌رود؛ تولید رنگ‌ها/رنگدانه‌ها و برخی ترکیبات واسطهٔ داروسازی نیز وابسته به دسترسی کنترل‌شدهٔ HNO₃ است.

۴) سایر کاربردهای منتخب

  • تمیزکاری صنعتی قطعات و تجهیزات در خطوط تولید.
  • کاربردهای آزمایشگاهی تحت پروتکل‌های ایمنی سخت‌گیرانه.

نیاز به تأمین پایدار دارید؟ برای استعلام موجودی، قیمت و COA، به صفحه محصول مراجعه کنید.

مشاهده و خرید اسید نیتریک

ایمنی، نگهداری و حمل

  • PPE: دستکش مقاوم شیمیایی، عینک ایمنی/شیلد، پیش‌بند و کفش ایمنی؛ کار در هود یا فضای دارای تهویهٔ مؤثر.
  • نگهداری: در ظروف سازگار (پلی‌اتیلن خاص یا استیل انتخابی)، دور از گرما/نور مستقیم و مواد ناسازگار؛ برچسب‌گذاری و بازرسی دوره‌ای.
  • حمل‌ونقل: طبق مقررات مواد خطرناک (UN 2031) و توسط افراد آموزش‌دیده؛ برنامهٔ واکنش در شرایط اضطراری داشته باشید.
  • خطرات: خورندگی شدید، بخارات سمی NO₂، واکنش‌پذیری با مواد آلی/کاهنده.

توجه: این متن دستورالعمل عملیاتی نیست. همیشه به برگهٔ ایمنی (SDS) و استانداردهای رسمی مراجعه کنید.

اثرات زیست‌محیطی و مدیریت پایدار

انتشار NOx می‌تواند در تشکیل باران اسیدی و آلودگی هوا نقش داشته باشد. صنایع مصرف‌کننده باید سامانه‌های scrubber و مدیریت پساب/پسماند را طبق قوانین ملی و استانداردهای بین‌المللی به‌کار گیرند. طراحی فرایند با تمرکز بر کاهش مصرف، بازیابی و پایش مستمر، ریسک‌های زیست‌محیطی را کاهش می‌دهد.

بازار، زنجیره تأمین و چشم‌انداز

تقاضای جهانی اسید نیتریک با رشد بخش کشاورزی (کودهای نیتروژنی) و نیازهای متالورژیکی پیوند خورده است. در ایران نیز مصرف در کشاورزی، صنایع فلزی، پتروشیمی و تولیدات شیمیایی رایج است. تشدید الزامات زیست‌محیطی، حرکت به سوی فناوری‌های پاک‌تر و ارتقای بهره‌وری فرایندی را سرعت داده است.

نکات خرید و کنترل کیفیت

  • انتخاب گرید متناسب با کاربری (صنعتی/آزمایشگاهی/فومینگ) و بررسی COA (خلوص، رنگ، فلزات سنگین، پایداری).
  • توجه به بسته‌بندی مقاوم و سازگار (کیسه/گالن چندلایه، آستر مناسب) و زنجیرهٔ لجستیک ایمن.
  • الزام به استانداردها و مجوزها در حمل، انبارش و مصرف.

جمع‌بندی

اسید نیتریک از ارکان بنیادین بسیاری از صنایع است. شناخت ویژگی‌ها، مدیریت ریسک، پایش زیست‌محیطی و رعایت دقیق استانداردهای ایمنی، شرط بهره‌برداری مؤثر و مسئولانه از این مادهٔ کلیدی است. برای تأمین مطمئن، روی کیفیت، گواهی‌های معتبر و خدمات لجستیک ایمن تمرکز کنید.

برای خرید: مشخصات، قیمت و موجودی را در صفحه محصول ببینید.

ورود به صفحه اسید نیتریک

پرسش‌های متداول

آیا اسید نیتریک برای کاربرد خانگی مناسب است؟
خیر؛ این ماده صنعتی/آزمایشگاهی است و کار با آن مستلزم آموزش، تجهیزات حفاظت فردی و محیط کنترل‌شده است.
آیا می‌توان از اسید نیتریک برای تمیزکاری فلزات استفاده کرد؟
در صنایع و تحت دستورالعمل‌های رسمی بله؛ اما استفاده عمومی توصیه نمی‌شود. خطر خوردگی، سوختگی و تولید گازهای خطرناک وجود دارد.
چطور نشتی‌های کوچک مدیریت می‌شود؟
صرفاً طبق دستورالعمل‌های ایمنی سازمانی و توسط تیم‌های آموزش‌دیده. این مقاله دستورالعمل عملیاتی ارائه نمی‌دهد.
روش نگهداری صحیح چیست؟
در ظروف سازگار، دور از مواد ناسازگار و با تهویه کافی؛ برچسب‌گذاری و بازبینی دوره‌ای الزامی است.

منابع و رفرنس‌ها

  1. NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards – Nitric Acid
  2. NIH PubChem – Nitric Acid (HNO₃)
  3. ECHA – Substance Information: Nitric Acid
  4. International Fertilizer Association – Nitrogen Products
  5. WHO – Environmental Health Criteria: Nitrates/Nitric Acid
  6. NIH NLM – Nitric Acid: Hazard & Safety Overview
  7. Grand View Research – Nitric Acid Market Report

Comprehensive Guide to Nitric Acid and Its Industrial Applications

Introduction

Nitric acid (HNO₃) is one of the most important and widely used mineral acids in the world. This strong, colorless to pale yellow liquid is highly corrosive and a powerful oxidizing agent. It plays a critical role in diverse industries such as fertilizer production, metallurgy, pharmaceuticals, and specialty chemicals.

It is estimated that over 70% of global nitric acid production is consumed in the manufacture of nitrogen fertilizers, particularly ammonium nitrate. However, significant demand also comes from the metal processing industry, chemical synthesis, pigments, pharmaceuticals, and environmental technologies.

👉 To learn more and purchase, visit the Nitric Acid Product Page.


Chemical and Physical Properties of Nitric Acid

Property Details
Chemical Formula HNO₃
Molar Mass 63 g/mol
Appearance Colorless to yellowish liquid (due to NO₂ decomposition)
Boiling Point 83°C
Solubility Completely miscible with water
Key Feature Strongly corrosive, powerful oxidizer, highly reactive

Reactivity

  • With metals → forms metal nitrates and releases NO₂ gas.

  • With bases → produces nitrate salts.

  • With organic compounds → causes nitration reactions (strictly controlled in industry).


Industrial Applications of Nitric Acid

1. Fertilizers and Agriculture

  • The largest global use is in the production of nitrogen-based fertilizers.

  • Ammonium nitrate is one of the most common nitrogen fertilizers, providing high nutrient efficiency.

  • Vital for improving crop yields and global food security.

2. Metallurgy and Metal Processing

  • Cleaning and polishing of metals (acid pickling).

  • Extraction and purification of precious metals such as gold and silver.

  • Improves corrosion resistance of stainless steel.

3. Explosives and Energetic Materials

  • Key raw material in the manufacture of TNT, nitroglycerin, and nitrocellulose.
    ⚠️ Note: Use in explosives is strictly regulated and limited to authorized industries.

4. Pharmaceuticals and Chemicals

  • Used in organic and inorganic synthesis.

  • Production of dyes, pigments, and certain intermediates for pharmaceuticals.

5. Electroplating and Surface Treatment

  • Pre-treatment and cleaning of metal surfaces.

  • Applied in plating, coating, and manufacturing of corrosion-resistant parts.


Safety, Handling, and Storage

Nitric acid is classified as a highly hazardous substance.

  • Contact risk: Severe burns to skin and eyes on exposure.

  • Toxic vapors: Decomposes to release nitrogen dioxide (NO₂), a highly toxic gas.

  • Storage: In corrosion-resistant containers (polyethylene or stainless steel), away from heat and light.

  • Transport: Must comply with international hazardous material regulations (UN 2031).

⚠️ Always refer to the official Safety Data Sheet (SDS) before handling.


Environmental Impact

  • Release of nitrogen oxides (NOx) contributes to air pollution and acid rain.

  • Industrial users are required to install scrubbers and emission control systems.

  • Wastewater and effluent must be treated before release to prevent ecological harm.


Global and Domestic Market of Nitric Acid

  • Global Production: Over 60 million tons annually (2024).

  • Applications: 70% in fertilizers, 15% in metallurgy, 10% in chemical synthesis, 5% in other industries.

  • Market in Iran: Widely consumed in agriculture, petrochemical, and metal industries.

  • Future Outlook: Growing demand in agriculture and metallurgy, coupled with stricter environmental regulations.


Advantages and Challenges

Advantages:

  • Fundamental raw material for hundreds of industrial products.

  • High reactivity ensures diverse applications.

  • Critical role in global food security (fertilizers).

Challenges:

  • Severe safety risks.

  • Environmental concerns (NOx emissions).

  • Requires specialized infrastructure and logistics.


Buying Guide and Quality Considerations

  • Select the appropriate grade (industrial, laboratory, or fuming nitric acid).

  • Always request a Certificate of Analysis (COA) covering purity, heavy metals, color, and packaging details.

  • Ensure safe packaging and storage (multi-layer resistant containers).

  • Buy only from reliable suppliers with proven safety and compliance.

👉 For more details and secure purchase, check the Nitric Acid Product Page.


Conclusion

Nitric acid can rightly be called the backbone of the chemical industry. From fertilizers and metallurgy to pharmaceuticals and surface treatment, its applications are vast and essential. A solid understanding of its properties, risks, and safe handling practices is crucial for responsible use.