خرید اسید اگزالیک | قیمت روز + ارسال سریع | شیمیایی خورشید
🔬 معرفی اسید اگزالیک (Oxalic Acid)
۱. تعریف و ساختار شیمیایی
اسید اگزالیک یک دی‌کربوکسیلیک اسید آلی با فرمول مولکولی C₂H₂O₄ و ساختار HOOC–COOH است. این اسید به‌صورت طبیعی در بسیاری از گیاهان مانند ریواس، اسفناج و چغندر یافت می‌شود.
-
نام IUPAC: Ethanedioic acid
-
جرم مولکولی: 90.03 g/mol
-
حالت فیزیکی: بلورهای سفید، بی‌بو
-
حلالیت: محلول در آب، الکل و اتر
⚗️ ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی اسید اگزالیک (Oxalic Acid)
| ویژگی | مقدار / توضیح |
|---|---|
| فرمول مولکولی | C₂H₂O₄ (برای فرم بی‌آب) |
| جرم مولکولی | 90.03 g/mol (بی‌آب) 126.07 g/mol (فرم دی‌هیدرات) |
| ساختار شیمیایی | HOOC–COOH (دو گروه کربوکسیل متصل) |
| حالت فیزیکی | جامد بلوری سفید، بدون بو |
| طعم | ترش و گس (اما سمی و خطرناک برای مزه‌کردن!) |
| چگالی (بی‌آب) | 1.90 g/cm³ |
| چگالی (دی‌هیدرات) | 1.65 g/cm³ |
| نقطه ذوب | 189.5°C (دی‌هیدرات، همراه با از دست دادن آب بلوری) |
| نقطه جوش | ندارد – قبل از جوش، تجزیه می‌شود |
| دمای تجزیه | حدود 157 تا 189 درجه سانتی‌گراد (وابسته به فرم) |
| pKa (قدرت اسیدی) | pKa₁ = 1.27 و pKa₂ = 4.27 ← یک اسید دی‌پروتیک قوی |
| حلالیت در آب | بسیار محلول (9.5 g/100 mL در 20°C) |
| حلالیت در الکل و اتر | محلول در الکل، کم‌محلول در اتر |
| فشار بخار | بسیار پایین (غیرفرار در دمای محیط) |
| پایداری شیمیایی | در دمای پایین پایدار؛ در دمای بالا تجزیه به CO، CO₂ و فرمالدهید |
| خواص نوری | بی‌رنگ، غیرنورگیر، فاقد ویژگی‌های فلوئورسانس |
| رنگ شعله | رنگ خاصی در شعله تولید نمی‌کند |
✅ رفتار در محیط‌های مختلف
-
در محیط اسیدی: پایدار است و به‌عنوان اسید قوی‌تر نسبت به بسیاری از اسیدهای آلی دیگر عمل می‌کند.
-
در محیط بازی: به‌راحتی به اگزالات‌ها (Oxalates) تبدیل می‌شود، مثلاً اگزالات سدیم یا کلسیم.
-
در واکنش با فلزات: به‌عنوان عامل کمپلکس‌کننده با یون‌های فلزی (مانند Fe³⁺، Ca²⁺، Mg²⁺) عمل می‌کند.
🧪 واکنش‌پذیری خاص
| واکنش | توضیح |
|---|---|
| با بازها | تولید نمک‌های اگزالات مانند اگزالات پتاسیم، سدیم، یا کلسیم |
| با پرمنگنات | عامل کاهش‌دهنده قوی در تیتراسیون‌های پرمنگنات پتاسیم |
| با حرارت | تجزیه به گازهای سمی مانند CO و CO₂ |
| با فلزات سنگین | ایجاد رسوب اگزالات فلزی (مانند رسوب سفید اگزالات کلسیم) |
🔬 خواص مولکولی
-
قطبیت بالا: به دلیل وجود دو گروه کربوکسیل
-
نقطه جوش بالا ندارد: چون قبل از جوش تجزیه می‌شود
-
رفتار پیوند هیدروژنی: به‌شدت توانایی تشکیل پیوند هیدروژنی با آب دارد ← عامل افزایش حلالیت بالا
🏭 روش‌های تولید
۱. روش صنعتی (از فورمات سدیم یا گلیکول):
-
اکسیداسیون اتیلن گلیکول با استفاده از اسید نیتریک یا پرمنگنات پتاسیم.
-
یا از کربن‌دار کردن مونواکسالات سدیم در شرایط دمایی خاص.
۲. روش زیستی:
-
استخراج از گیاهان حاوی اسید اگزالیک (مثل ریواس یا اسفناج)
🧪 کاربردهای صنعتی و علمی
۱. صنایع شیمیایی
-
عامل کاهش‌دهنده در واکنش‌های شیمیایی
-
پاک‌کننده و زداینده زنگ (Rust remover)
۲. صنایع نساجی و چرم
-
رنگ‌بر و سفیدکننده در تولید منسوجات
-
حذف لکه‌های آهن از چرم
۳. تمیزکننده صنعتی
-
تمیزکاری فلزات، استیل ضدزنگ، کروم و آلومینیوم
-
حذف جرم و زنگ‌زدایی از سیستم‌های گرمایشی
۴. کاربردهای خانگی
-
پاک‌کننده سینک، وان، سرامیک و سنگ
-
تمیز کردن چوب‌های زرد شده
۵. داروسازی و آزمایشگاهی
-
معرف در آنالیز شیمیایی (مانند تیتراسیون پرمنگنات)
-
ساخت برخی داروها و آنتی‌بیوتیک‌ها
🧯 نکات ایمنی و بهداشتی
| مورد | توضیح |
|---|---|
| سمیت | بسیار سمی در صورت بلع، استنشاق یا تماس با پوست |
| اثرات | می‌تواند باعث آسیب کلیه، سوزش پوست و مخاط شود |
| نکات ایمنی | استفاده از دستکش، ماسک و تهویه مناسب ضروری است |
| پایداری | در شرایط خشک پایدار، ولی در گرما تجزیه می‌شود |
💥 توجه: خوردن یا تماس طولانی‌مدت با آن می‌تواند منجر به تشکیل بلورهای اگزالات کلسیم در کلیه شود.
📦 بسته‌بندی و نگهداری
-
معمولاً در کیسه‌های ۲۵ کیلوگرمی یا ظروف ۱۰۰۰ کیلوگرمی فله (IBC)
-
در مکان خشک، خنک، دارای تهویه و به‌دور از رطوبت نگهداری شود
✅ مزایا
-
قدرت تمیزکنندگی و زنگ‌زدایی بالا
-
قابلیت استفاده در دوزهای پایین
-
زیست‌تخریب‌پذیری در شرایط مناسب
📈 بازار و قیمت
-
قیمت اسید اگزالیک بستگی به نوع (خالص، صنعتی یا آزمایشگاهی) و کشور تولیدکننده دارد.
-
چین، هند و آلمان از تولیدکنندگان اصلی این ماده هستند.
-
در صنایع شوینده، فلزکاری، آزمایشگاهی و داروسازی کاربردهای روبه‌رشدی دارد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.